Risicothema 1 t/m 4: 80 en 100 km/u wegen, landbouwverkeer, snelheid in het verkeer

Conclusie:

De analyse laat zien dat er binnen het wegennet in beheer van de provincie diverse risicovolle factoren zijn. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van het relatief hoge aandeel wegen met een ‘onvoldoende’ score op de weginrichting, de aanwezigheid van landbouwverkeer op diverse wegen, vele kansen op interactie door enkele hoge intensiteiten op wegvakken en/of trajecten, het relatief hoge aantal snelheidsoverschrijdingen én de negatieve ongevallenstatistieken. De mate van risico verschilt per locatie waar deze factoren in negatieve zin elkaar versterken.

Weginrichting

Met behulp van ProMeV Light zijn de grootste veiligheidsknelpunten op wegvakken van het provinciale wegennet in beeld gebracht. Dit beeld is indicatief omdat het onderzoek uit 2016 stamt. De ProMeV Light analyse geeft de volgende verdeling aan wegvakken in de provincie Flevoland:

In de periode sinds 2016 zijn in ieder geval twee delen van de N305 (nabij Almere en Zeewolde) 2x2 rijbanen geworden.

Belangrijke factoren die bepalen of een score rood, oranje, geel of groen is zijn het aantal aansluitingen, de aanwezigheid van obstakels in de berm en rijrichtingscheiding. In onderstaande tabel zijn de scores die passen bij de kleuren in bovenstaande kaart nader uitgewerkt.

De hierboven benoemde factoren zijn bepalend op het gebied van ongevallenrisico op de wegvakken van het provinciaal netwerk. De tabel toont dat 69% van de provinciale wegvakken in Flevoland een ‘onvoldoende’ scoort (score 3 of lager). In de praktijk is het risico op slachtoffers echter groter op locaties waar het gemotoriseerd verkeer het langzaam verkeer kruist of ontmoet (kruispunten, oversteeklocaties en parallelwegen). Op de hoofrijbaan verdienen vooral de eerder genoemde aspecten de meeste aandacht: aanwezigheid van obstakels in de berm, uitritten en rijbaanscheiding.

Weglengte

Op basis van het aantal kilometer weglengte in beheer van de provincie valt te concluderen dat ca. 13% van het wegennet in beheer is bij de provincie (zie Tabel 4). Echter aangezien hier het verkeer op het onderliggend wegennet samenkomt is de inrichting van deze wegen van groot belang voor de verkeersveiligheid. Zoals in de vorige paragraaf naar voren komt is het aantal kilometer weglengte met ongescheiden rijbanen hoog.

Tabel 4 Weglengte per wegbeheerder 2019 (per km)

Hoeveelheid verkeer

Het is interessant om te kijken hoeveel verkeer zich beweegt over de provinciale wegen. Zoals eerder genoemd is juist de kans op interactie oorzaak van het risico. Veel verkeer in combinatie met diverse oversteekmogelijkheden vergroot de kans op interactie en daarmee de kans op een ongeval. In onderstaande tabellen zijn de intensiteiten van het gemotoriseerd en fietsverkeer inzichtelijk gemaakt.

Gereden snelheid

Onderstaande figuur geeft een overzicht van de overtredingsklassen op de 80 en 100 km/u wegen in de provincie Flevoland, in oktober 2019 en mei 2020. De kaart bevat zowel gemeentelijke als provinciale wegen.

In beide periodes wordt op bijna alle provinciale wegen op de kaart de maximum snelheid met meer dan 10km/u overschreden.

De snelheid wordt middels de CROSS-score van VIA afgezet tegen het aantal ongevallen. Dit leidt tot de volgende top 10 trajecten op provinciale wegen met de hoogste (negatieve) CROSS-score (hoge ongevallenscore en hoge snelheidsscore):

1. N713 (Nagele)

2. N702 (Almere)

3. N713 (Tollebeek)

4. N717 (Emmeloord)

5. N709 (Biddinghuizen)

6. N305 (Biddinghuizen

7. N704 (Zeewolde)

8. N352 (Ens)

9. N351 (Emmeloord)

10. N712 (Urk)

Het traject wordt hier aangeduid door het benoemen van de gemeente op welk grondgebied het traject ligt waar de CROSS-score hoog.

Landbouwverkeer

De positie van landbouwverkeer op de weg vormt een dilemma voor de provincie als wegbeheerder, mede in het kader van verkeersveiligheid:

• Op de hoofdrijbaan van provinciale wegen conflicteert de lage snelheid van landbouwverkeer met de snelheid van het overige verkeer, waarvoor op deze wegen een limiet van 80 of 100 km/u geldt. Dit kan zorgen voor gevaarlijke inhaalmanoeuvres.

• Op parallelwegen langs provinciale wegen conflicteert de omvang en massa van de voertuigen met fietsers. Vooral wanneer op de parallelweg een school-thuisroute ligt, geeft dit een (subjectief) onveilige situatie en wordt dit als ongewenst ervaren;

• Een alternatieve route over niet provinciale wegen leidt vaak door dorpskernen, over smalle erftoegangswegen. Hier is het landbouwverkeer ook niet gewenst vanwege de breedte (past niet op één rijstrook) en het gewicht (trillingen) van de voertuigen en de menging met kwetsbare verkeersdeelnemers;

In de provincie Flevoland zijn er diverse provinciale wegen waar landbouwverkeer is toegestaan. Dit is weergegeven in onderstaande figuur (blauwe stippellijn):

Zoals duidelijk naar voren komt uit de kaart zijn er diverse hoofdwegen provinciale wegen waar landbouwverkeer is toegestaan. Aandacht dient op deze wegen uit te gaan naar het risico wat veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van landbouwverkeer.

Ongevallen en slachtoffers

Uit het aantal slachtoffers en ongevallen (VIA 2014-2019) blijkt dat 66% van de letselslachtoffers op provinciale wegen valt op wegen met een maximum snelheid van 80 km/u. 11% van de letselslachtoffers valt op wegen met een maximum snelheid van 100 km/u. Het aantal ongevallen op wegvakken is ca. 56%. Gekeken naar de aard van de ongevallen is het grootste deel een flankongeval (28%), gevolgd door kop/staart (17%) en eenzijdig/frontaal (beide 15%). Dit komt overeen met de ProMeV Light analyse. Waarbij het risico in de berm (éénzijdig), opritten (flank) en rijrichtingscheiding (frontaal) beschreven wordt als belangrijke maatstaf voor de verkeersveiligheid op de wegvakken. Veruit de meeste slachtoffers vallen in combinatie met de personenauto (55%), gevolgd door de motor (9%) en bestelauto (5%). Slechts een klein deel van de ongevallen op provinciale wegen vindt plaats met langzaam verkeer (5% met de fiets).

Het aantal flank ongevallen op provinciale wegen geeft mogelijk aan dat er knelpunten liggen op kruispunten of oversteeklocaties (koude oversteken en fietsoversteeklocaties). De ongevallen naar wegsituatie versterken dit beeld:

• Rechte weg: 242

• Kruispunt 4-takken: 198

• Kruispunt 3-takken: 120

• Bocht: 35

• Rotonde: 24

In bijlage 3 zijn deze ongevallen uitgesplitst naar de verschillende provinciale wegen. Alleen de wegen met 3 of meer ongevallen per wegsituatie zijn weergegeven. De provinciale wegen met de meeste letselongevallen zijn:

1. N702 (Almere): 42

2. N305 (Zeewolde): 36

3. N307 (Dronten): 19

4. N302 (Lelystad): 18

5. N309 (Dronten): 18

6. N305 (Biddinghuizen): 16

7. N351 (Emmeloord): 15

8. N306 (Biddinghuizen): 14

9. N713 (Tollebeek): 13